Skąd wziął się karp w Polsce

Na Ziemi Krakowskiej w najstarszym dokumencie o stawach z 25 sierpnia 1399 r. Jan II książę oświęcimski zezwala sołectwu Zatorskiemu na wolny użytek wody. W połowie XV wieku biskupstwo krakowskie posiadało 23 stawy w Kunowie, Radłowie i Biskupicach Lubelskich. Księstwo Oświęcimskie już w 1508 r. dostarczało kilkadziesiąt tysięcy kilogramów karpia dla dworu królewskiego w Krakowie. Delegacja wójtów na sejm w Lublinie w 1569 r. uzyskała od króla Zygmunta Augusta zatwierdzenie posiadania 11 stawów przez mieszczan Zatorskich.

Również okolice środkowej Bzury były terenem najdawniejszych gospodarstw stawowych. Stawy w Łyszkowicach (Łowickie) zaliczane są do najstarszych w Polsce.

Na terenie Rusi Czerwonej intensywny rozwój gospodarki stawowej nastąpił w drugiej połowie XV wieku. Bodźcem do tego było duże zapotrzebowanie na ryby ze strony kupców lwowskich, wypartych z czarnomorskiego handlu rybami na skutek podboju przez Turków Kaffy (1475), Kilii i Białogrodu (1484).

Wiek XVI oraz początek XVII to okres rozkwitu gospodarki stawowej w Polsce, dzięki zastosowaniu techniki chowu materiału obsadowego karpia w odrębnych, mniejszych stawach. Produkcja ryb konsumpcyjnych prowadzona była w dużych stawach, nie odławianych przez 2—3 lata. Nowy etap w rozwoju hodowli karpia zaznaczył się na przełomie XIX i XX wieku. Zapoczątkował go Tomasz Dubisz (1813—1888), który wprowadził do praktyki obowiązujący do dzisiaj podział stawów na kategorie, w zależności od wieku ryb i potrzeb hodowlanych. System Dubisza polegał na przeprowadzeniu tarła w małych stawkach — tarliskach, a następnie kolejnym przenoszeniu wylęgu do odrębnych stawów — przesadek I i II.

Pomnik Tomasza Dubisza — twórcy nowego systemu regulowanego wychowu materiału obsadowego karpia.

Zdjęcie przedstawia pomnik Dubisza na tle zbudowanego przez niego pierwszego tarliska i stawów przesadkowych w gospodarstwie stawowym Landek w pow. Cieszyn.

System Dubisza pozwalał na skrócenie cyklu produkcji karpia konsumpcyjnego z 4—5 do 2—3 sezonów. Propagatorami tego systemu byli znani hodowcy małopolscy — A. Gostkowski, A. Gasch, M. Naimski i O. Rudziński.

Oskar Rudziński, właściciel Osieka, wyhodował szczep karpia małopolskiego (osieckiego), o stosunku długości ciała do wysokości 1 : 2,2. Stosując intensywne żywienie hodowca ten osiągał przed pierwszą wojną światową produkcję do 400 kg karpi z 1 ha stawu.

Adolf Gasch — dzierżawca gospodarstwa stawowego Kaniów koło Białej Krakowskiej — pokazem swoich karpi na wystawie rolniczej w Berlinie w 1880 r. wprowadził w zdumienie hodowców wielkością i kształtem swoich ryb (zdjęcie karpia podobnego).

Karp polski, od wystawy rolniczej w Berlinie (1880 r.) zwany „karpiem galicyjskim” (z hodowli Gascha w Kaniowie) – zdjęcie poglądowe

Od daty wystawy berlińskiej pojawia się termin „karp galicyjski”. Karp polski przeszedł do ichtiologicznej literatury światowej pod niesłuszną nazwą „karp galicyjski”. Karpie z Kaniowa do okresu pierwszej wojny światowej wyparły stare, zdegenerowane szczepy z gospodarstw stawowych.

Na terenie Królestwa Polskiego pionierem systemu Dubisza był A. Przanowski. Sprowadził on do Królestwa ucznia Dubisza — Pawła Morcinka, który unowocześnił stare gospodarstwa karpiowe i zbudował nowe (Garbów, Ryki, Kock, Potoczek, Wilanów, Modlin).

W Polsce okresu międzywojennego zaznaczył się dynamiczny wzrost powierzchni stawowej i jej produkcji. 7562 gospodarstwa stawowe, o łącznej powierzchni 89 000 ha, produkowały 13 000 .ton karpia, stawiając Polskę na I miejscu w Europie.

Z publikacji FAO (Sarig, 1966) wynika, że karpie z Polski i z Niemiec sprowadzone zostały do Jugosławii, a następnie przewieziono je do Izraela. Stamtąd z kolei nastąpiło dalsze rozprzestrzenienie karpia polskiego do krajów Dalekiego Wschodu.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *