Sielawa

Wzrost. Wzrost, czyli zwiększenie się długości i masy ciała ryby, jest przede wszystkim uzależniony od temperatury, natlenienia i odczynu wody oraz zasobności dostępnego pokarmu, wieku, zdrowotności i zagęszczenia ryb. Niemałą rolę w szybkości wzrostu odgrywa również bliżej nie znane oddziaływanie hormonalne, wpływające na znaczne różnice osiąganych wymiarów poszczególnych ras lub form ryb żyjących w tych samych warunkach środowiska. Stąd przyhamowanie tempa wzrostu w okresie miesięcy: sierpień, wrzesień i październik jest prawdopodobnie związane z rozwojem gonad, a brak przyrostów długości i masy ciała w okresie zimowym może być spowodowany zmniejszoną w niskiej temperaturze wody intensywnością odżywiania się i zmniejszoną intensywnością przemiany materii. Zainteresowanie wzrostem sielawy jako ryby krótko żyjącej dotyczy głównie przyrostów w pierwszym, drugim i trzecim roku życia, ponieważ około 80% masy odławianych ryb stanowi sielawa dwu- i trzyletnia. Sielawa w jeziorach zlewni Morza Bałtyckiego charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem wzrostu. Najlepszym tempem wzrostu do trzeciego roku życia charakteryzuje się sielawa z jezior pomorskich oraz sielawa z jezior mazurskich o gorszych warunkach środowiskowych, lecz posiadających dużą zasobność pokarmową. Pod względem najsłabszych przyrostów zdecydowanie wyróżniają się populacje z jezior skandynawskich. Z jezior polskich podobnie słabym tempem wzrostu charakteryzują się populacje sielawy z jeziora Narie* i jeziora Ciecz. W poszczególnych jeziorach Polski istnieje bardzo duże zróżnicowanie tempa wzrostu sielawy. Interesująco na tym tle przedstawia się porównanie tempa wzrostu populacji najlepiej i najsłabiej rosnących w jeziorach o ekstremalnych warunkach wzrostu. Wśród jezior o najlepszych warunkach wzrostu długości i masy sielawy, uwagę zwraca długowieczna populacja z jeziora Sajno. Ważniejsze jednak ze względów gospodarczych jest tempo wzrostu sielawy w drugim i trzecim roku życia. Na podstawie materiałów zebranych przez Marciak, dotyczących wzrostu sielawy z 156 jezior, najlepszymi przyrostami długości i masy ciała w drugim i trzecim roku życia charakteryzują się populacje z jezior: Śremskiego, Leśno, Mieruńskiego i Klasztornego.

Siedlisko i znaczenie gospodarcze

Według danych z 1970 r. sielawa występuje w 420 jeziorach o łącznej powierzchni 126 984 ha stanowiącej około 46% ogólnego areału jezior Polski (Bernatowicz, Radziej, 1979).

Sielawa, jako typowy planktonofag żyjący ławicowo w strefie śródjezierza nie konkuruje w zasadzie pod względem pokarmowym z innymi gatunkami ryb. W dotychczasowej jeziorowej gospodarce rybackiej najmniej wykorzystaną jest strefa śródjezierza. Dotyczy to w szczególności jezior głębszych, które mimo niskiej produktywności pierwotnej mają, ze względu na swą dużą pojemność wodną, znaczną zasobność planktonu skorupiakowego. Naturalnym środowiskiem sielawy są głębokie, chłodne i natlenione jeziora. W ostatnich 25 latach dzięki wprowadzeniu sielawy do wielu jezior występuje ona ponownie w zbiornikach, w których, wskutek postępującej eutrofizacji i pogarszania się warunków rozrodu naturalnego, całkowicie wyginęła. Dzięki systematycznemu zarybianiu znajduje się i w tych jeziorach, w których nie występowała, a liczba zbiorników zasiedlonych sielawą stale wzrasta. Wiele z tych jezior ze względu na posuniętą eutrofizację oraz żyzność i zasobność w plankton skorupiakowy, stwarza sielawie bardzo dobre warunki odrostowe, przy jednocześnie minimalnych lub żadnych warunkach rozrodu naturalnego. W związku z dynamicznym wzrostem uprzemysłowienia i urbanizacji kraju oraz z intensyfikacją produkcji rolniczej stan czystości wód powierzchniowych ulega stałemu pogarszaniu. Jednym ze sposobów powstrzymywania tego zjawiska jest intensywne zagospodarowywanie rybackie wód w celu wycofywania ze środowiska wodnego, za pomocą ryb, znacznych ilości soli biogennych i materii organicznej. Obecnie, dzięki nowym metodom, można ze sztucznie inkubowanych w wylęgarniach jaj sielawy hodować w zainstalowanych w jeziorach sadzach z siatki stylonowej duże liczby narybku. W metodzie tej, pozwalającej uzyskiwać z 1 m3 wody do 10 kg narybku, najistotniejszym czynnikiem jest światło zainstalowane wewnątrz sadza i włączane automatycznie, które w godzinach nocnych wabi plankton, będący naturalnym pokarmem ryby (Bryliński i inni, 1974, 1975, Bryliński, 1976, 1978).

Sielawa, jako ryba o krótkim cyklu życiowym, charakteryzuje się, w zależności od sprzyjających lub nie sprzyjających warunków rozrodu naturalnego, dużą zmiennością liczebności populacji, czego odbiciem są duże wahania połowów w poszczególnych latach. Roczne połowy sielawy z jezior polskich w okresie lat 1950-1975 wahały się od 329,6 ton (1958) do 581,6 ton (1963) wykazując tendencję wzrostową (Leopold, 1970). Z przeprowadzonych przez Dąbrowskiego i Leopolda (1969) badań nad odłowami sielawy z jezior o ogólnej powierzchni 50 000 ha wynika, że zagęszczenie populacji o wymiarach kwalifikujących do połowów wynosiło 10,2 kg/ha, podczas gdy w jeziorach tych odławiało się przeciętnie tylko 3,8 kg/ha. Pełniejsze zatem wykorzystanie zasobów naturalnych naszych jezior pozwala bez większych nakładów inwestycyjnych zwiększyć połowy sielawy dwu-trzykrotnie. O możliwościach produkcyjnych sielawy mogą świadczyć niektóre jeziora, jak np. jezioro Buszno na Pojezierzu Lubuskim oraz jeziora Kośno i Rozpuda na Pojezierzu Mazurskim, w których roczne odłowy sielawy poza innymi gatunkami ryb, osiągają poziom powyżej 40 kg/ha.

Sielawa jest zaliczana do najcenniejszych ryb w ichtiofaunie jezior Polski. Jej ławicowy tryb życia powoduje, że jest ona gatunkiem łatwo łownym, o dużym znaczeniu gospodarczym. Białe, bezościste i bardzo smaczne mięso sielawy o zawartości tłuszczu od 8 do 12% sprawia, że sielawa jest rybą bardzo poszukiwaną na naszym rynku. Ryba ta stanowi doskonały surowiec dla przetwórstwa rybnego, gdzie jest przerabiana na delikatesowe produkty w postaci konserw lub w postaci wędzonej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *