Sandacz

W jeziorach dorosły sandacz odżywia się głównie okoniem, płocią, leszczem, jazgarzem, sandaczem oraz ukleją, wzdręgą i karpiem.

Udział liczbowy (l) i masy (m) różnych gatunków ryb w pokarmie dorosłego sandacza, w procentach

W odżywianiu się sandacza występuje wyraźna sezonowość, w wyniku której, w różnych porach roku, presji drapieżnika podlegają coraz to inne gatunki ryb. Wiosną sandacze wywierają presję na populacje tarłowe płoci. Latem silnej presji podlega młodzież okonia i płoci (jezioro Jeziorak i Omulew), sandacza i leszcza (jezioro Wielimie). Na jesieni głównym pokarmem była płoć (jezioro Jeziorak i Omulew), oraz leszcz (jezioro Wielimie). W zimie sandacz zjadał głównie płoć (jezioro Jeziorak) (Martyniak, 1975). W naszych zalewach morskich dorosły sandacz odżywia się głównie stynką. Występuje ona w od 37 do 90% wszystkich przebadanych żołądków (Wiktor, 1954, Kraczkiewicz, 1969, Filuk, 1962). W Zalewie Wiślanym (Filuk, 1962) w pokarmie występuje również śledź i jazgarz — 14,8% i 13,6% częstości występowania oraz narybek sandacza — 7,9% częstości występowania, a także w niewielkich ilościach płoć, krąp i leszcz. W Zalewie Szczecińskim płoć, ukleja, okoń i jazgarz nie mają w pokarmie żadnego znaczenia (Wiktor, 1954, Kraczkiewicz, 1969). W Zalewie Wiślanym stynka była zjadana głównie w miesiącach wiosennych i jesienno-zimowych. W miesiącach letnich (VII, VIII) podstawowym pokarmem był jazgarz. Śledź występuje tylko w kwietniu oraz w niewielkich ilościach w maju. Własny narybek jest atakowany głównie w miesiącach jesienno-zimowych. W Zalewie Szczecińskim przy zbyt małej liczebności stynki sandacz atakował narybek jazgarza i innych gatunków ryb. W rzekach sandacz ma najbardziej urozmaicony pokarm. W Wiśle na odcinku od ujścia Sanu do ujścia Narwi żeruje na populacjach świnki, kiełbia, płoci, krąpia, jazgarza, leszcza, jelca i klenia. Poza tymi gatunkami w żołądkach można znaleźć jazia, sandacza, bolenia, wzdręgę, certę i brzanę (Horoszewicz, 1964). Sandacz w miarę swojego wzrostu pobiera coraz to większe ryby, jednak wzrost rozmiarów ryb – ofiar — w stosunku do rozmiarów drapieżnika jest niewielki. W jeziorach Jeziorak, Omulew i Wielimie średni rozmiar ryb — ofiar — wahał się w granicach od 3,8 cm do 11,4 cm (Martyniak, 1975).

Liczba ryb znajdująca się w żołądku zależna jest od ich gatunku i wielkości oraz od pory roku. Maksymalna liczba ofiar może dochodzić nawet do 40 sztuk, gdy zjadane są ryby niewielkich rozmiarów (narybek), w granicach od 3 do 5 cm długości ciała (Martyniak, 1975). Najczęściej jednak w żołądku znajduje się od 2 do 5 sztuk ryb (Szypuła, 1966, Martyniak, 1975). Intensywność żerowania sandacza jest największa w miesiącach letnich. Wraz ze spadkiem temperatury wody maleje (Martyniak, 1975). Intensywność żerowania trzyletniego sandacza w jeziorze Jeziorak (Nagięć, 1973) w lipcu i sierpniu jest podobna i wyrażona racją dobową wynosi 37,8 i 38,4 g. Jest to okres najwyższej konsumpcji. Współczynnik pokarmowy spożywanego przez sandacza pokarmu wahał się od 1,4 do 16,8 i średnio wynosił 8,4 (Martyniak, 1975). Sandacz żeruje w strefie pelagicznej jezior. W Zalewie Wiślanym w okresie rozrodu nie przerywa żerowania (Filuk, 1962).

Wzrost. Tempo wzrostu długości i masy ciała sandacza jest uzależnione od warunków środowiska. Szczególnie czuły jest na nie sandacz grupy wiekowej 0 +. Istnieje zależność między temperaturą wody a wzrostem narybku, wyrażająca się lepszym tempem wzrostu przy wyższej temperaturze wody (Nagięć, 1966). Wiąże się z nią istnienie odpowiednio dużej liczebnie populacji zooplanktonu. Rozpoczynający aktywne żerowanie wylęg ma wtedy odpowiednią ilość pokarmu zabezpieczającą dobry wzrost. W Zalewie Wiślanym wzrost narybku związany jest z wahaniami liczebności populacji stynki, jego głównego pokarmu: W latach o słabym wzroście obserwowano znacznie mniejszą liczebność populacji tej ryby (Filuk, 1967). Na tempo wzrostu rzutuje także moment przejścia narybku na odżywianie się rybami. Populacje sandacza wcześniej przechodzące na drapieżnictwo wykazują lepszy przeciętny wzrost długości ciała niż populacje dłużej odżywiające się fauną bezkręgową (Nagięć, 1966a). W Zalewie Wiślanym i Zalewie Szczecińskim w pewnych latach zachodzi sytuacja, w której z powodu późnego lub zbyt przewlekłego tarła, wylęgły narybek sandacza jest stosunkowo mały i ma ograniczone możliwości odżywiania się narybkiem stynki, ponieważ stynka jest już w tym okresie względnie duża i wychodzi spod jego presji. Konsekwencją tych układów jest gorszy, niż w innych latach, wzrost długości i masy sandacza (Wiktor, 1954, Kraczkiewicz, 1969). Tempo wzrostu i masy ciała narybku oraz dorosłego sandacza na terenie Polski przedstawiono w tabeli 148. Według Szczerbowskiego (1977) całkowita długość ciała sandacza w pierwszym roku życia waha się w granicach od 16,0 do 22,2 cm, a w szóstym od 61,0 do 65,1 cm. Nagięć (1961) badając tempo wzrostu populacji sandacza z 12 jezior, u większości z nich stwierdziła brak różnic w charakterze i szybkości wzrostu mimo zróżnicowania limnologiczoego jezior. Brak jest też wyraźnych i ukierunkowanych różnic w szybkości przyrastania długości ciała w zależności od określonego roku kalendarzowego oraz liczebności populacji. Największe przyrosty sandacz osiąga w pierwszym roku życia. W drugim roku są one zdecydowanie mniejsze i różnica między przyrostem pierwszego a drugiego roku jest duża. W następnych latach spadek przyrostów jest niewielki. Okres najintensywniejszego wzrostu przypada na lipiec i sierpień oraz połowę września. W jeziorach podgrzanych sandacz ma intensywne przyrosty również w okresie jesienno-zimowym. W Jeziorze Licheńskim przyrost od 1 października do końca marca roku następnego wyniósł średnio około 100% przyrostu letniego (Zamojska, 1971).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *