Łosoś

Biologia

Rozród. Łosoś rozpoczyna życie w wodzie słodkiej. Dorosłe osobniki, które dotarły z morza do górnych partii rzek na miejsca kamieniste i żwirowate o szybkim prądzie i wodzie czystej i chłodnej, rozpoczynają tarło. Tarło to odbywa się w jesieni od października do stycznia, gdy temperatura wody obniża się do 6-5 °C. Samica na tarlisku wybiera odpowiednie miejsce do złożenia jaj. W tym celu kładzie się na bok i energicznymi ruchami ogona usuwa żwir i kamienie. Czynność ta trwa tak długo, aż zostanie wykopane zagłębienie odpowiednich rozmiarów. Długość zagłębienia wynosi od 1,5 do 3-4 m, a głębokość około 30 cm. W czasie przygotowywania gniazda przez samicę, oczekujące w pobliżu samce staczają między sobą walki. Gdy samica skończy „kopanie” zagłębienia i ustawi się w nim, podpływa do niej samiec i następuje akt tarła. Samica składa jaja, równocześnie zaś samiec wydala mlecz. Następuje zapłodnienie jaj. Ikra łososia jest lekko lepka, dzięki czemu przykleja się do żwiru i kamieni. Po złożeniu jaj samica przysypuje je żwirem i kamieniami. Czynność ta jest powtarzana kilkakrotnie do czasu aż samica złoży wszystkie jaja. Jaja przykryte żwirem tworzą kopiec o wysokości około 30 cm, przed kopcem z-aś jest dół powstały po usunięciu żwiru przez samicę. Mimo że jaja są lepkie, jednak część ich nie dostaje się do gniazda i wypływa poza nie, gdzie zostaje najczęściej zjedzona przez pstrągi, lipienie, brzany i inne towarzyszące ryby. Samica, zależnie od wielkości, składa od 5000 do 20 000 jaj o średnicy od 5,5 do 7,0 mm. W rozrodzie, obok samców dorosłych o normalnym wzroście, mogą brać udział również samce karłowate (Mitans, 1972). Ubarwienie samców przedwcześnie dojrzałych jest podobne do ubarwienia narybku (parr) z tym, że jest ono intensywniejsze i ciemniejsze. W warunkach hodowli stawowej tarlaków łososia drawskiego, obserwowano bardzo często cieknące jednoroczne samce o rozmiarach od 12 do 15 cm.

Po odbytym rozrodzie samice odpływają, natomiast samce pozostają w okolicy tarlisk i mogą brać udział w akcie rozrodu z inną samicą. Po zakończeniu tego okresu zarówno samce, jak i samice spływają do morza. U łososia atlantyckiego nieznaczna liczba ryb zaraz po rozrodzie ginie z wycieńczenia. Obserwuje się większą śmiertelność u samców niż u samic. Nieznaczny procent ryb powtarza rozród. Według danych Jokiela (1958) w Wiśle 8,4% łososi przystępuje po raz drugi do rozrodu, a w rzekach Norwegii od 2 do 10% (Dahl, 1910). Trzeci raz do rozrodu przystępuje jeszcze mniejsza liczba ryb; według Dahla (1910) w Norwegii na 3350 zbadanych ryb tylko 3 ryby przystąpiły do rozrodu po raz trzeci.

Rozwój. Złożone jaja spoczywają w gnieździe przez kilka miesięcy. Wylęg, na ogół, następuje zależnie od temperatury wody, od marca do kwietnia. Wylęgnięte larwy mają duży woreczek żółtkowy będący substancją zapasową dla rozwijającej się larwy. W miarę resorbowania woreczka wylęg rozwija się. Po wyjściu z gniazda rozpoczyna samodzielne żerowanie i stopniowo wzrasta.

Wędrówki. Młodzież łososia, zwana narybkiem, pozostaje w rzece przez 1 do 5 lat, a po tym okresie wiosną, już jako smolty spływa do morza. Długość pobytu w rzece związana jest z położeniem geograficznym rzek. W rzekach położonych bardziej na północ okres ten może wynosić nawet od 4 do 8 lat, jak to ma miejsce w Kanadzie w rejonie Ungawa (Scott i Crossman, 1973).

W Wiśle spływające smolty były w wieku od 1 do 3 lat. Żamecki (1963) omawiając dwie populacje łososia wiślanego, zimową i letnią, wspomina, że w pierwszej przeważały dwuletnie smolty (92,5%), a w drugiej dwu- i trzyletnie (89,5%). Natomiast Jokiel (1958) stwierdził, że wśród smoltów łososia wiślanego było dwukrotnie więcej jednorocznych niż dwuletnich. Podobnie w Drawie obserwowano ponad dwukrotnie większy udział jednorocznych smoltów w porównaniu z dwuletnimi (Chrzan, 1969). Wyhodowane w stawach dwu- i trzyletnie smolty wpuszczone wiosną do rzeki spływały niemal natychmiast. Najszybciej spływające smolty, płynąc ze średnią szybkością 70 km/dobę, w ciągu 5 dni przepłynęły odległość około 350 km między Drawą a Zalewem Szczecińskim (Bartel, 1976). Po spłynięciu do morza wędrują po całym Bałtyku odbywając dalekie migracje troficzne. Łososie z rzek szwedzkich i fińskich przedostają się do południowego Bałtyku. Są one licznie poławiane w okolicy wyspy Gotland i Zatoki Gdańskiej (Carlin, 1959, Toivonen, 1973). Łososie z rzek polskich są łowione w zatokach Botnickiej i Fińskiej. Łososie z Wisły jednak najczęściej były poławiane w okolicach Zatoki Gdańskiej i wyspy Gotland. Dość licznie poławiano je w Zatoce Botnickiej (15,4%); (Backiel, Bartel, 1967), natomiast łososie z Drawy najczęściej uzyskiwano w rejonie Gotlandu (58,9%); (Bartel, 1979) oraz w rejonie Bornholmu i Zatoki Gdańskiej (Chrzan, 1964).

W celu śledzenia wędrówek łososi od wielu lat prowadzi się znakowanie smoltów. Znakowanie służy do oceny efektów gospodarczych prowadzonych akcji zarybieniowych. Po rocznym, dwu- lub trzyletnim pobycie w morzu łososie zbliżają się do rzek, w których się urodziły lub do których zostały wpuszczone jako smolty i rozpoczynają wędrówkę w górę rzeki na miejsce rozrodu. Wstępowanie do rzek może się rozpoczynać o różnej porze. W Wiśle łososie rozpoczynają wędrówkę latem i jesienią. Wyróżnia się wśród nich dwie populacje, zimową i letnią. Łososie populacji zimowej wstępują do Wisły ze słabo rozwiniętymi gonadami.

Rozwijają się one w trakcie wędrówki w górę rzeki. Rozród odbywają następnej jesieni. Łososie populacji letniej wstępują do rzeki ze znacznie rozwiniętymi gonadami i rozród odbywają w tym samym roku. U niektórych osobników, a zwłaszcza u samców, widoczne są początki szaty godowej (Żarnecki, 1963).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *