Amur biały

Biologia

Rozród. Dojrzałość płciową amur osiąga w różnym wieku, w zależności od temperatury wód, w których przebywa. W tropikalnym klimacie Malazji dojrzewa już po 14 miesiącach. W Chinach, w rzece Jangcy dojrzewa od 5 do 6 roku życia, w rzece Amur, która stanowi północną granicę naturalnego zasięgu tego gatunku, dojrzałość płciową osiąga od 7 do 10 roku życia (Berg, 1949, Gorbać, 1961). Aklimatyzowany w części europejskiej, dojrzewa na Węgrzech i w Rumunii od 7 do 8 roku życia. W wodach podgrzanych Jeziora Gosławickiego samce osiągały dojrzałość w 6, a samice w 7 roku życia. Stosunek płci u amura białego wynosi w przybliżeniu 1:1. Płodność absolutna waha się od 29 000 do 1 687 000 jaj w zależności od wieku i masy ciała samic (Gorbać, 1965, 1972). Stwierdzono, że potomstwo rodziców przywiezionych w celu aklimatyzacji dojrzewa wcześniej (Prichodlco, Pistun, 1971, Martino, 1974). Na terenach objętych aklimatyzacją rozród przeprowadza się w warunkach kontrolowanych z zastosowaniem iniekcji hormonów gonadotropowych w celu uzyskania produktów płciowych. Zapłodnienie .i rozwój jaj przebiegają w warunkach sztucznych. Kilkudniowym wylęgiem obsadza się stawy typu przesadki. Transport na dalsze odległości odbywa się w workach foliowych napełnionych wodą i sprężonym tlenem. W rzekach Chin rozród przebiega od marca do sierpnia, w Amurze od czerwca do lipca. W warunkach naturalnych rozród odbywa się w rzece na wartkim prądzie o prędkości przepływu od 1,0 do 1,7 m/s. Składanie jaj jest porcyjne. W przerwach pomiędzy składaniem poszczególnych porcji tarlaki żerują tak, jak osobniki nie odbywające rozrodu. Składanie jaj odbywa się w okresach przyboru wód. Wezbrane wody mają wtedy znaczną mętność.

W okresie poprzedzającym dojrzałość plemników pojawia się u samców drugorzędowa, zewnętrzna cecha płciowa w postaci grzebykowa-tych, poprzecznych wyrostków na zewnętrznej stronie miękkich promieni płetw piersiowych. Są one stosunkowo łatwo wyczuwalne pod palcami.

Rozwój. Półpelagiczne jaja są unoszone z prądem wody i w tym czasie przechodzą rozwój. Świeżo złożone jaja mają średnicę około 1,1 mm. W ciągu od 2 do 3 godzin po złożeniu silnie pęcznieją, powiększając swoją objętość od 40 do 50 razy. Średnica jaja po napęcznieniu zawarta jest w przedziałach od 3,9 do 5,3 mm. Temperatura, w której obserwowano rozród naturalny wahała się od 17 do 27°C (Gorbać, 1972). Termin wykluwania się larw zależy od temperatury wody podczas inkubacji i waha się od 18 do 53 godzin (od 20 do 42 stopniodni). Wielkość larw po wylęgnięciu waha się od 5,0 do 6,8 mm. Wylęgnięte larwy są niedołężne, prawie przezroczyste, nie mają pigmentowanych oczu i otworu gębowego. W ciągu pierwszych 4 bądź 5 dni po wykluciu, larwy częściowo resorbują zawartość woreczka żółtkowego, następuje pigmentacja oczu, wykształcają się otwory skrzelowe i otwór gębowy. W tym czasie larwy wypływają na powierzchnię rzeki w celu napełnienia powietrzem pęcherza pławnego. Po upływie około tygodnia przekształcają się one już w żerujący wylęg, mimo że woreczek żółtkowy nie został jeszcze całkowicie zresorbowany, a skrzela nie są jeszcze całkowicie zakryte wieczkiem skrzelowym. Moment ten następuje po około 16 dniach życia. Wylęg wykazuje już dużą ruchliwość i zaczyna przemieszczać się z koryta rzeki do strefy przybrzeżnej na rozlewiska, gdzie znajduje zasobne w pokarm żerowiska.

Pokarm. Początkowo larwy amura odżywiają się zooplanktonem, głównie wrotkami i skorupiakami planktonowymi. W dalszym etapie, w pokarmie pojawiają się coraz częściej larwy drobnych ochotkowatych i rośliny niższe. Makrofity wylęg zaczyna pobierać przy długości ciała od 17 do 18 mm. Jednocześnie coraz mniejszą rolę w pokarmie odgrywają wrotki, a rośnie rola larw ochotkowatych. Po osiągnięciu 3 cm długości wylęg przechodzi na pokarm roślinny, charakterystyczny dla tego gatunku. Udział pokarmu zwierzęcego stopniowo maleje i w późniejszych latach utrzymuje się w ilości od 2 do 30%. Stanowi go głównie bezkręgowa fauna fitofilna i bentos. Amur biały po przejściu na pokarm roślinny początkowo odżywia się glonami nitkowatymi, mchami, ramienicami i drobnymi gatunkami miękkiej flory kwiatowej. Osobniki większe zjadają także florę twardą, trawę łąkową, liście drzew itp. W Chinach amur biały hodowany w stawach odżywia się małymi rybami, mięsem innych zwierząt, różnego rodzaju larwami owadów, paszą roślinną (owocami, otrębami, makuchami) i jest uważany za rybę bardziej wszystkożerną niż karp. Wraz ze wzrostem wymiarów ciała zachodzi rozwój przewodu pokarmowego. Przewód pokarmowy u larw wielkości 7 mm stanowi tylko 57% długości ciała. U wylęgu wielkości od 13 do 20 mm długość przewodu wynosi już od 81 do 113%, a u wylęgu wielkości od 21 do 30 mm wynosi średnio 224% długości ciała. U ryb wielkości od 50 do 60 mm długość przewodu pokarmowego wynosi średnio 252%, a więc jest to w przybliżeniu długość taka, jaka występuje u ryb dojrzałych. Do rozdrabniania pokarmu służą amurowi białemu specjalnie przystosowane zęby gardłowe, którymi rozdrabnia pokarm na części o wielkości 3 mm² (Hickling, 1966). Żerowanie rozpoczyna przy temperaturze 12°C. Intensywnie żeruje począwszy od 20 °C, zjadając pokarm o ciężarze dochodzącym do 50% masy ciała. Optymalna temperatura żerowania wynosi od 25 do 28 °C, przy której w ciągu doby amur biały zjada nawet pokarm o ciężarze sięgającym od 100 do 120% masy ciała. W temperaturze przekraczającej 35°C ilość zjadanej paszy wyraźnie spada. Współczynnik pokarmowy roślin wodnych, zjadanych przez amura białego w temperaturze powyżej 20 °C waha się od 30 do 80. Dla roślin lądowych jest on korzystniejszy i tak np. dla lucerny w temperaturze 20 °C wynosi 27, podczas gdy u zwierząt stałocieplnych sięga 40. Stwierdzono również, że przyswajalność roślin wodnych rośnie wraz ze wzrostem ryb (Opuszyński, 1967b, 1972). Po przetrawieniu resztki pokarmu zostają wydalone. Z powodu szybkiego przesuwania się pokarmu w stosunkowo krótkim przewodzie pokarmowym, część składników odżywczych zawartych w pokarmie nie zostaje przyswojona przez organizm. Odchody amura białego, podobne do odchodów gęsi, pływają po powierzchni wody. W krótkim czasie zostają one wyługowane i rozpuszczone. Amur użyźniając w ten sposób wodę przyczynia się do rozwoju fito- i zooplanktonu. Tego rodzaju nawożenie jest powszechnie stosowane w chińskiej gospodarce stawowej (Antalfi, Tolg, 1975). W rzece Amur ryba ta żeruje głównie na rozlewiskach i połączonych jeziorach. Wraz ze spadkiem wody wraca w koryto rzeki, gdzie zimuje na głębinach, często w dużych skupiskach. Podczas zimowania nie odżywia się, a ciało jej pokrywa się obfitą warstwą śluzu. Część śluzu, porywana przez wodę, spływa z prądem w postaci „makaronu” zdradzając rybakom miejsca zimowania ryb. W naszych jeziorach również zimuje stadnie, często w pobliżu innych gatunków ryb. Z obserwacji prowadzonych podczas aklimatyzacji amura białego w Europie wynika, że jego potrzeby pokarmowe są takie same, jak i w strefie naturalnego zasięgu. Z roślin wodnych zjada najchętniej miękką roślinność zanurzoną, preferując moczarkę kanadyjską, ramienice, rogatka sztywnego i wywłócznika kłosowego. O atrakcyjności innych gatunków roślin zdania są podzielone. Dotyczy to także twardej roślinności wynurzonej oraz glonów nitkowatych. Wzrost temperatury, oprócz wzrostu racji pokarmowych, powoduje również zmniejszenie wybiórczości pokarmowej. Tłumaczy to spotykaną rozbieżność poglądów różnych badaczy o preferowaniu przez amura białego jednych gatunków roślin nad inne. Zaobserwowano np., że pałka i trzcina pospolita jest zjadana chętnie w temperaturze wody powyżej 30 °C, a przy niższej temperaturze rośliny te są zjadane niechętnie. Obserwacje prowadzone w jeziorze Dgał Wielki na Mazurach, do którego od 1966 r. amur biały był systematycznie wpuszczany, wykazały, że praktycznie cała roślinność zanurzona i część roślinności wynurzonej została przez ten gatunek wyniszczona. Presji amura białego oparły się tylko nieliczne stanowiska rdestnicy, włosienicznika (jaskra) krążkolistnego, grążela żółtego oraz pałki wąskolistnej, a występowanie trzciny pospolitej zostało poważnie ograniczone. Przed zarybieniem jezioro charakteryzowało się bujnym porostem roślinności zanurzonej, schodzącej do 6 m głębokości. Dominowały ramienice, moczarka kanadyjska i rogatek sztywny.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *